Jumat, 11 Juli 2008

H.BATU


Sasain hari pina rasa bakuler sudah online, napa mun wayahnya pina kada sahapa mati lampu, tumat mati lampu. Kaya apa banua kita ngini kada kaya nang dahulu, sasain basugih bubuhannya samakin pina saraba bangalih, nang miskin makalaham makinannya ai tambah bamiskin, tahu kayapa juakah akhirnya kaina tu! Apakah makin babaik? Atawa makin batambah bangat!
Jangan talalu dipikirakan buhannya ai kaina situ jua nang satres! Lihatakannya nang kayapakah? Nang kayapakah? Sarah bubuhannya ai, inya baduit! Nyaman ai, mun kaya kita ni napa? Pina jaba! Sakahandaknya ai! Di apa-inya kah kada tahu jua surang, paksa maumpati kahandak urang, ya kalo tuh!
Kada sing rantian sudah bagawi, masih ja buhan kita ni kana gatahnya tarus, babaya handak nyaman sadikit, tasumbalit! Baasa pulang maulangi, kamungkinan pulang itu dasar sudah diaturNya, jadi kita kada kawa ba indah.
Jadi kita kawa jua mangarasi han!
Kita ba alih pulang!
Pas unda tabuka siaran BanjarTV, sakalinya ada festival lomba bakisah, manuntun ai satumat! Bei…pina rami banar pang bubuhan pasartanya, katik inilah katik itulah bubuhan pasarta minta dukungan supaya manang, inda kada kalah pang kaya di kontes KDI, asik ai jua unda manuntun, handak tahu nih!
Kada saapa unda kaingatan wan kisah bahari lagi kananakan! Unda ingat-ingatai awal mula kisahnya, dangarakanlah! Lah! Eih…baca-i ja.

Dulu sabuah kapal tarbang jamaah haji Indonesia bulik matan tanah suci Makkah.
Balum sampai ka banua, kapal tarbang nitu gugur di banua urang! Kapal tarbang nitu hancur kada tahu kamana-manakah bahamburan! Takipai-kipai. Mun urang mangira pasti dah samua jamaah matian, kadada saikung-ikung nang salamat! Habis kisah! Tinggal kaluarga jamaah ja lgi nang ma aruwahi masing-masing, mbah…mun bangkai kapal tarabang ja kada dapat lagi mancari-i, apalagi bangkai manusianya, ya kalo! Apa handak di kata mun tuhan sudah mentaqdirkan kaya itu. Napa habar!
Tapi pulang! Dasar tuhan sayang lawan hambanya! Ada saikung nang salamat! Sidin masih hidup, tapi am pulang! Ta ka pulau manakah gugurnya, ju-uk-ju-uk sidin bakunjang kasitu kamari, kuriak-kuriak bakiauan, kalo pang ada nang mandangari, pina kada talihat suara urang atawa manusia, maginannya ai binatang nang ganal ganal, inda kada talihat jua ulih sidin, asa lapah dah sidin ba ju-uk, parut lapar banar sudah, karungkungan….maginannya ai karing lalu, paksa ai sidin ba ju-uk pulang bacari banyu nih, barang satiguk dua tiguk! Asal kawa minum. Kulilik-kulilik sidin bakunjang kasitu kamari dah, akhirnya batamuan wan danau. Paraki sidin ai sambil ma itihi bujur-bujur danau kah lain kah nang ini, pina asa kada biasanya pang jar sidin, pina lain tu pang!
Cuma sidin dapat akal waktu itu, kada langsung minum banyu danau itu, imbah culup sidin talunjuk kiri kabanyu, langsung talunjuk sidin karas! Kada kawa digarak-akan lagi, tarik sidin langsung, itihi sidin talunjuk kiri tadi, karas! Jadi batu, napa da! Lalu kada jadi ai sidin minum banyu danau nitu! pikir sidin, jaka aku minum tadi pasti dah aku mati jadi batu di pulau ini, untungnya aku coba lawan talunjuk ngini, alhamdulillah!
Lalu sidin bakulilik pulang baju-uk kasitu kamari sambil manjauhi danau tadi sapa tahu ada batamuan wan urang. Di kejauhan sidin mandangar suara burung sing nyaringan! Sidin cari-i dimana asal suara tadi, tuhuk jua pang sudah sidin ni bausaha mancari asal suara, pina kada bapakuleh jua! Tapi suara pina sasain banyaring haja, panasaran jua ieh sidin ni, baju-uk pulang sidin ni….pina asa lapah pang sudah, akhirnya sidin ni taguringan di bawah pohon kayu ganal nang sudah lawas pang mati, tagal masih badiri tinggi….tinggi banar wan ganal ganalnya, di sasala akar pohon kayu nitu pang sidin tabantai ka uyuhan! Habis bakunjang saharian. Sampai hari makin mangadap manandakan waktu malam sudah sampai.
Baisukan sidin takajut babanaran bangun! Asa karabahan pohon kayu tadi tu pang, napang! Pohon nitu baguyangan banar, sidin cangangi ka atas iehhhhh…..sakalinya burung raksasa tarabang, mbada-i, ngini pang sakalinya satuwanya nang kukuciak kamarian, disini pang jua paguringannya, pantasan haja kada bamanusia pulau nangini, bisa jadi makanannya tu pang! Ayuja, hadang ikam burung ai, ku akali nyawa! Lihatakan ja, kada ku mambiarakan pang aku hidup di pulau nangini surangan.
Hari itu jua sidin mangumpulakan akar-ma akar kayu gasan baulah tali jarat, di bawah pohon nitu jua sidin mamilin-milin akar supaya jadi tali nang kuat, pakuleh ja pang sidin baulah tali sampai tuntung…, tagal kayapa naiknya mun pohon nya ganal banar, bilang tiga kali ragap urang tuha ganalnya, mana tinggi banar pulang! Tapi sidin dasar pintar, imbah cari sidin batu, nang kira-kira kawa ditawak-akan, jarat sidin batu tadi wan tali akar ulahan sidin, tuntung am! Tawak akan sidin ka ranting! Luput, sampai bakali-kali dah sidin mancoba, nyar ja sangkut, itu gin tali ulahan sidin masih handap ja lagi, kada panjang, baulah pulang sidin, sampai akhirnya batu bajarat tali akar nang sangkut di ranting tadi tabulik kawadah sidin. Imbah itu ampihai sidin, uyuh dah! Malamnya datang pulang burung raksasa itu hinggap di kayu nitu. Dasar paguringannya ngini jar sidin? Ayuha! Sabar ja aku ngini.
Sabalum baisukan, sidin sudah manaiki pohon ganal tu, bakayukut sidin manaiki sambil bapingkut ka tali akar ulahan sidin, imbah sampai ka ranting, tarik sidin tali, tawak-akan pulang ka ranting sabutingnya, naik pulang sidin ka atas, sambil naik ja tu, sampai parak banar wan kahinggapan burung raksasa tadi, su-uk sidin mulai bawah buntut biar kada katahuan! Sambil ma ulur tali akar tadi ka batis burung raksasa nitu, asa pina gugup jua pang sidin kalo di patuknya, maka pina bagarak garak dah batis burung, inya marasa ada nang mangganggu, gamaaat…banar sidin ma ulur tali akar ka batis burung nitu supaya kada marasa…ari pina masih kadap pang lagi, sidin dah tuntung manjarat batis burung. Sidin pingkuti tali akar tu, keina mun burungnya tarabang sidin umpat jua.
Baisukan! Tarabang burung tu, taumpat-ai sidin jua tarabang, pingkut banar tu pang sidin sakira jangan tagugur, oooo….sakalinya jauh banar burung tu tarabang mambawa sidin manyubarang pulau pulang.
Babaya burung tu sampai di pulau wan handak bahinggap di pohon, sidin barabus bacabur katanah badahulu, langsung ja sidin bukah ka padang sabat, supaya burung tu kada tahu, basimpan sidin sambil ma itihi burung raksasa tu tadi hinggap.
Pina asa aman dah! hanyar sidin bacangul lalu baju-uk mamariksa kalo-kalo ada urang nang kawa di tamui, bakunjang-ai sidin neih…ju-uk-ju-uk pulang kasitu kamari sampai ka tatangah pulau, sasain ka tangah sasain labat hutannya…, asa pina uyuh istirahat-ai sidin, pas taguringan!
Kada sa apa tabangun sidin, asa ada suara bibinian kukuciak, “ ampunku” jar nang saikung, “ ampunku” jar nang saikung jua manyahuti, oooo….rupanya ada dua bibinian bakalahi, tapi awak sidin bajarat wan tali akar, lalu kada bagarak ai, mata sidin banarai nang babuncalak ma itihi bibinian bakalahi tu tadi, nyar sidin paham bahwa sidin nang di parabutakan dua bibinian tu.
Kada sa apa datangan bibinian-binian nang lain, umaaa….umaaa…banyaknya, lalu ditangkapi buhannya nang bakalahi badua tu tadi, di takuni napa pasal jadi bakalahi. Padahakannya buhannya ai bahwa buhannnya badua tadapat lalakian dan kami jarat urangnya, tuh disana! Manunjuk ka arah sidin nang tajarat, rupanya rahat sidin guring tadi nang badua ngini manjarat aku jar sidin, pantas haja bakalahi marabutakan aku.
Lalu sidin di arak buhan binian tu kamanakah tujuannya? Asa lawas banar pang nyar sampai, napang mun padang hutan ma hutan ja nang di lalui, liuk sana liuk sini jalannya.
Sampai jua sakalinya sidin dibawa buhannya ka istana, dihadapakan wan sang Ratu, sidin takajut banar, kada manyangka sampai ka banua nang isinya hibak wan bibinian.
Ditakuni sang Ratu ai sidin nih…, “ napa maka pian sampai tasasat kamari”. Bakisah ai sidin ni apa adanya, mulai bulik bahaji, kapal tarabang gugur, umpat ba ingkut wan burung raksasa sampai ka pulau ini. Sidin gin bingung jua “napa di pulau ini bilang bibinian haja urangnya, Kamana lalakiannya”. Bakisah ai jua sang Ratu, “ dulu di pulau ni banyak lalakiannya, tapi imbah kawin wan bibinian disini isuknya mati, kaitu tarus kajadiannya, sampai habis lalakiannya, apa pasal? Bahwa bibinian di pulau ini kana panyakit aneh samunyaan, tamasuk sang Ratu saurang. “Kawakah pian maubati buhan kami ujar sang Ratu”, “ asal dikisahakan ja panyababnya napa, insya allah kugawi” jar sidin. Padahakan sang Ratu ai, “ Bila imbah rahatan bahubungan laki-bini, kada sa apa nang laki mati, kaitu tarus tu, sampai habis lalakian di pulau ni”. Makanya buhannya tadi bakalahi marabutakan pian”. Oooo…jar sidin mangarti kisah sang Ratu tadi, artinya bibinian dipulau ni samunyaan bamasalah disitunya. Kada salah lagi sidin ma ambil kasimpulan.
“ mun pian kawa maubati kami samunyaan, maka pian kami bebaskan di pulau ni”, jar sang ratu.
“ cucubaan-ai nah, siapa badahulu? Jar sidin
“ Ratuuuu”, jar bubuhannya ta imbai manyahuti.
Akhirnya mau kada mau sang Ratu badahulu di pariksa sidin di kamar istana. Suruh sidin Ratu barabah tilantang, hahar sidin ai, cucuk-akan sidin ai tunjuk kiri nang dah jadi batu ka situnya Ratu, kap! Karasaan ada nang ma igut ka tunjuk sidin, tarik sidin bakajutan! Takuriak ratu pas taimbai wan kaluarnya kapiting nang basarang disitunya Ratu. Mati-i sidin kapitingnya, hanyar katahuan bandanya. “ini pang sakalinya nang basarang wadah bubuhanya jua”. Imbah tuntung! Lalu Ratu ma umumkan bahwa sidin kawa maubati buhan kita.
Kaya apakah caranya? Pukuknya buhan binian nang sa pulauan ni masing-masing tarasai tunjuk batu sidin.
Handap kisah, masing-masing buhan bibinian salamat dari panyakitnya.( kisahnya agak carobo dikit, maaf dangsanak-ai!)
Sidin di kawinakan buhannya wan sang Ratu dan di angkat jadi Raja di pulau itu. Imbah sudah jadi raja, banyak jua bibinian nang ba untung kawin wan sidin di samping sang Ratu. Alhasil banyak sidin baisian anak. Anak sidin wan sang Ratu bibinian, umaa…bungas banar tu pang! Kadada bandingnya wan anak-anak sidin nang lain.
Dua puluh tahun sudah anak sidin wan sang Ratu ni bujang banar tu pang! Sadang banar di cari-akan lakinya, tagal kamana mancari nya, anak sidin nang lalakian wan nang lain masih kacui-kacui, bahingusan lagi, kada cucuk jua am lagi wan kada mungkin jua kawin sasama anak sidin. Sakalinya sang Ratu ma usul-akan sayembara ka pulau subarang, babulan-bulan jua am anak buah sang ratu mahambur pangumumannya. Sampai buhan anak buah bulikan pulang. Dua talu bulan sudah bamula ada nang datang ka pulau nitu, kumpulakan buhannya ai tarus sampai babanyak lalakian di pulau itu, lalu di adakan lah sayembara itu.
“Barangsiapa Kawa manyubarang maluncati sungai nang banyak buaya nya ini, maka akan di kawinakan lawan anak sang Raja” sambil manampaiakan anak sang Raja nang liwar bungasnya tu. Sapa nang kada hakun kawin wan anak Raja! Ya kalo? Asing-asingnya ai buhan pasarta sayembara ma itihi anak Raja. Banyak nang sakti-sakti mandraguna bakumpul wan yakin lawan kamampuan masing-masing, napa mun kawa manyubarang pacang dapat anak Raja tu pang! Sapa kada handak!
Lumba di mulai, asing-asingnya buhan pasarta nang sakti-sakti tadih kaluncatan manyubarangi sungai, kada sampai kasubarang! Taguk buaya, mati!, kada sampai kasubarang! Taguk buaya, mati!, kada sampai kasubarang! Taguk buaya, mati! Kaya itu tarus….., sampai pasartanya makin badikit dan makin banyak nang takutan manyubarang, napa mun pacang mati dimakan buaya, sapa hakun! Ari pina kamarian dah! Panuntun pina banyak nang bubar dah, anak raja magin galisah banar manunggui calon laki nih…, sapa jua kira kira nang kawa manyubarangi sungai tu, rahatan panuntun wan pasarta bubaran, ada lalakian nang kawa maluncati sungai tu sampai ka subarang!
Bubuhannya ba ampik kasukaan, manyuraki lalakian nang kawa maluncati sungai tadi. Kada katinggalan anak Raja nang galisah mahadangi matan baisukan hampai kamarian, umpat jua batandik kasukaan! Artinya ada jua nieh calon laki.
Di kiau raja ai lalakian tu, suruh mahadap! Bakuliling pang dahulu nyar sampai ka istana.
“ ulih ikam kawa baluncat sampai kasubarang! Maka ikam ba hak kawin wan anakku” jar Raja.
“ kada! Ulun kada handak napa-napa!
“ kada kawa, pukuknya ikam pamanangnya!
“ indah! Ulun, ulun kada umpat lumba, jadi ulun kada hakun”
“imbah pang! Ikam handak napa? Handak karajaan kah? Handak tanah kah?
Ku bari-i napa kahandak ikam!
“ ulun, kada handak napa-napa Raja ai”
“ ikam nang manang hari ini, maka ikamlah nang dapat anakku”
“ indaaaahhh, ulun kada handaaaakkk!!!!.... sambil manangis lalakian nitu bakuciak dihadapan Raja.
“ napa grang! Kahandak ikam ni! Magin garigitan Raja nih sudah.

Hayu, jaka kita ni lei….jadi pamanang kaya itu, kada mungkin ba indah! Pasti sudah hakun banar manarimanya, anak Raja ieh, bujang pulang! Napa habar….
“ lakasi bapadah! Napa kahandak ikam! Magin batambah garigitan Raja.
“ u…uu..ulun handak tahu banar ai” pina takutan jua am lalakian tu manjawab.
“ napa! Jar Raja panasaran.
“ si…siapa? Nang manunjul aku sampai kasubarang tu tadi, jaka kada sampai kasubarang, mati am jua ulun ni tadi di taguk buhaya”.
Raja???????????????????
Hanya sampai disitu kisah nang paling ku ingat! Karna udah lebih sepuluh tahun.
Terimakasih pada mas Yono, Guntung Lua nang mangisahakan sayembaranya.
Dan terimakasih pula atas kisah H.Batu entah dari siapa aku lupa. Aku hanya menggabung kedua kisah tersebut agar menjadi panjang dan tidak hilang dalam ingatanku. Moga bisa menambah suasana gembira pembaca.
salam

5 komentar:

  1. waduh saya ga ngerti nih artinya....bisa diterjemahin ga ???:D

    BalasHapus
  2. kang boim: wah kang itu kan bahasa asli
    cah pesisiran: nah iya am ni

    BalasHapus
  3. mulai jaman Sokarno sampai jaman SBY, kadada nang hakun manjamin lampu kada mati. Bila ada pamilihan pulang, cucuk nang wani manjamin lampu kada mati

    BalasHapus

TERIMAKASIH JIKA ANDA SUKA BERKOMENTAR!